KStars یک نرم‌افزار متن‌باز و رایگان از جامعه KDE است که به عنوان یک «پلانتاریوم دسکتاپ» (نرم‌افزار شبیه‌سازی آسمان شب) برای علاقه‌مندان به نجوم، دانشجویان، اساتید و منجمان آماتور طراحی شده است.
این نرم‌افزار امکان شبیه‌سازی دقیق آسمان شب را برای هر نقطه روی زمین، در هر تاریخ و زمان دلخواه فراهم می‌کند. در نمایش آسمان، KStars توانایی نمایش تا صد میلیون ستاره، هزاران جسم آسمانی عمق آسمان (Deep-Sky Objects)، سیارات، شهاب‌ها، سیارک‌ها و صورت‌های فلکی را دارد.
به علاوه، KStars شامل ابزارهای پیشرفته‌ی محاسبات نجومی، برنامه‌ریز رصد، چاپ نقشه‌های آسمان با کیفیت بالا و امکاناتی برای کنترل تجهیزات نجومی (تلسکوپ، دوربین، فیلترها و غیره) از طریق زیرسیستم Ekos است. به طور کلی، KStars با پوشش طیف وسیعی از نیازها — از آموزش نجوم ساده تا عکسبرداری نجومی پیشرفته — یکی از کامل‌ترین انتخاب‌ها در میان نرم‌افزارهای نجومی است.
ویژگی‌های کلیدی KStars
در ادامه مهم‌ترین قابلیت‌هایی که باعث می‌شوند KStars انتخاب محبوبی در میان کاربران نجومی باشد را مرور می‌کنیم:
- شبیه‌سازی آسمان با جزئیات زیاد
امکان نمایش صد میلیون ستاره، هزاران جسم آسمانی عمیق، سیارات، اقمار، سیارک‌ها، دنباله‌دارها و غیره.
سرعت شبیه‌سازی قابل تنظیم است (می‌توانید زمان را جلو یا عقب ببرید) تا پدیده‌هایی که در بازه زمانی طولانی اتفاق می‌افتند را ببینید.
- ابزار محاسبات نجومی و پیش‌بینی‌ها
بخش Astrocalculator امکان محاسبه موقعیت اجرام، هم‌نشست‌ها (conjunctions)، خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی، و سایر پارامترهای نجومی را فراهم می‌کند. نمودارهایی مانند «ارتفاع در برابر زمان» برای هر جرم آسمانی قابل رسم است.
- برنامه‌ریز رصد (Observation Planner)
این ابزار کمک می‌کند زمان‌ها و اجرامی که مناسب رصد هستند را انتخاب و اولویت‌بندی کنید.
- ادغام با Ekos برای عکسبرداری نجومی و کنترل تجهیزات
Ekos یک زیرسیستم درون‌ساخت KStars است که از پروتکل INDI برای ارتباط با تجهیزات نجومی پشتیبانی می‌کند. با Ekos می‌توان رابط کاربری برای تلسکوپ، دوربین‌های CCD/DSLR، فیلتر، فوکوسر و دستگاه‌های راهنما (guiding) فراهم کرد. امکاناتی مانند اتوفوکوس، راهنمای خودکار (autoguiding)، حل‌مسئله صفحه‌ای (plate solving) داخلی و مدیریت توالی تصویربرداری (sequence manager) نیز وجود دارد.
- دسترسی به منابع اینترنتی
امکان بارگیری کاتالوگ‌ها و تصاویر نجومی از منابع آنلاین مختلف برای غنای بیشتر نمایش.
- چاپ و تهیه نقشه‌های آسمان
امکان چاپ آسمان شب با کیفیت بالا که برای اسلاید، نشریات یا ارائه‌ها مناسب است.
- سفارشی‌سازی نمایش‌ها و رابط کاربری
کاربر می‌تواند انتخاب کند چه کاتالوگ‌هایی نمایش داده شوند، رنگ‌ها، اندازه‌ها، نمادها و نحوه نمایش اجرام را تنظیم کند.
نکات جالب و مزایا
چون KStars متن‌باز و تحت مجوز GPL است، هر کاربری می‌تواند آن را بررسی، تغییر یا گسترش دهد.
پروژه KStars در بسیاری از نسخه‌های لینوکس (از جمله توزیع‌های محبوب) به صورت بسته آماده ارائه می‌شود.
توسعه‌دهندگان KStars همواره در فعالیت‌های متن‌باز مانند Google Summer of Code مشارکت داشته‌اند، که منجر به بهبود مداوم قابلیت‌ها شده است.
یکی از نقاط قوت بزرگ آن ترکیب یک پلانتاریوم کامل با امکان کنترل تجهیزات نجومی است؛ به عبارتی ابزار همه‌کاره برای منجمان علاقه‌مند به عکسبرداری.
چون بسیاری از فرآیندها (مانند حل صفحه‌ای) در داخل KStars انجام می‌شود، وابستگی به ابزار بیرونی کمتر است و تجربه کاربری یکپارچه‌تری ارائه می‌شود.
راهنمای نصب KStars روی فدورا لینوکس
در ادامه روش نصب KStars روی یک سیستم فدورا توضیح داده شده است.
نصب از مخازن رسمی فدورا:
ابتدا ترمینال را باز کنید و دستور زیر را اجرا کنید یا از ابزارهای مدیریت بسته ی گرافیکی استفاده کنید:
# dnf install kstars
پیکربندی اولیه پس از نصب
پس از نصب، هنگام اولین اجرای KStars، یک Wizard راه‌اندازی ظاهر می‌شود که از شما می‌خواهد موقعیت جغرافیایی منزل، تاریخ و زمان، و گزینه‌های بارگیری داده‌های اضافی مانند کاتالوگ‌های بیشتر را تنظیم کنید. همچنین اگر قصد دارید از قابلیت‌های Ekos و کنترل تجهیزات استفاده کنید، بهتر است:
کاربر خود را به گروه‌هایی مانند dialout اضافه کنید تا دسترسی به پورت‌های سریال یا USB فراهم شود.
در صورت نیاز، درایورهای مخصوص برخی تجهیزات (مثلاً دوربین‌های QHY) را از مخازن مخصوص یا پروژه‌های جانبی نصب کنید.
گزینه حل‌صفحه‌ای (plate solving) داخلی یا استفاده از StellarSolver را در تنظیمات Ekos فعال کنید تا مراحل کالیبراسیون و جهت‌دهی تلسکوپ آسان‌تر شود.
در ادامه تصاویر از محیط برنامه KStars را مشاهده می کنید:
جمع‌بندی و پیشنهادها
KStars یکی از جامع‌ترین نرم‌افزارهای نجومی متن‌باز است که ترکیبی از شبیه‌سازی آسمان، محاسبات نجومی و کنترل تجهیزات را در یک محیط یکپارچه ارائه می‌دهد.
برای کاربران فدورا، نصب از طریق مخازن رسمی ساده‌ترین راه است.
اگر ترجیح می‌دهید بسته‌ای که مستقل از سیستم‌عامل کار کند، Snap یا Flatpak نیز گزینه‌های مناسبی هستند.
پس از نصب، توجه به تنظیمات موقعیت جغرافیایی، دانلود کاتالوگ‌ها و پیکربندی Ekos مهم است تا بتوانید از تمام امکانات لذت ببرید.
